Ταφικοί τύμβοι Γυναικοκάστρου

Το νεκροταφείο των τύμβων στο Π. Γυναικόκαστρο, το οποίο χρονολογείται την Πρώιμη Εποχή Σιδήρου, αποκαλύφθηκε σε σωστικές ανασκαφικές έρευνες της δεκαετίας του 1980 και 1990 από την αρχαιολόγο κ. Θ. Σαββοπούλου. Η ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε καύσεις σε 542 τεφροδόχα αγγεία, τα οποία τοποθετούνταν σε κυκλικούς περιβόλους που καλύπτονταν από λιθοσωρούς, οι οποίοι είχαν πιθανότατα μορφή τύμβων.

Μέσα στα αγγεία, στους τάφους και στα πιθάρια, είχαν τοποθετηθεί κτερίσματα, που συνόδευαν τους νεκρούς στο αιώνιο ταξίδι τους, ανάλογα με το φύλο. Σιδερένια όπλα, αιχμές δοράτων, ξίφη και μαχαιρίδια στους άνδρες-πολεμιστές και χάλκινα κοσμήματα στις γυναίκες. Η ποσότητα και το είδος των κτερισμάτων προφανέστατα απηχεί την οικονομική κατάσταση και τη θέση των νεκρών στις τοπικές κοινωνίες. Μεταξύ των κτερισμάτων αξιοσημείωτη είναι η παρουσία χάλκινων διπλών πελέκεων και μικρών περιάπτων. Η εμβληματική μορφή τους ώθησε μελετητές να προσδώσουν, σε μια προσπάθεια ερμηνείας, όχι μόνο διακοσμητικό, αλλά και θρησκευτικό, κοινωνικό ή αποτροπαϊκό συμβολισμό. Σε ορισμένους τάφους βρέθηκαν χρυσά ρομβόσχημα ελάσματα με έκτυπη διακόσμηση, τα λεγόμενα «επιστόμια» ή «δανάκες», τα οποία τοποθετούνταν στο στόμα του νεκρού. Εντοπίστηκαν επίσης και 85 ενταφιασμοί σε κιβωτιόσχημους τάφους και πιθάρια.